هر خاطره ای در معرض انواع اشتباهات و خطاها است تا حدی که برخی می گویند حافظه بلندمدت یک نوع خطای ذهنی یا حتی هذیان است! برداشت و ادراک ما از دنیا بسیار محدود است و مغز فقط چیزهایی را به خاطر می آورد که واقعا برایش مهم است (هر چند که ممکن است چیزهای بیشتری ثبت کند). و هر باری که یک خاطره را به یاد می آوریم، آن را بازسازی می کنیم. یعنی مجبوریم کل آن تصاویر ذهنی را در قالب کلمات بیاوریم و یک مجموعه واحد را بسازیم و اگر دقت کرده باشید هر بار که یک خاطره واحد را تعریف می کنیم، آن را به شکل متفاوتی بیان می کنیم و گاهی ناخواسته پیازداغش را زیاد می کنیم. خاطره اشتباه بسیار رایج است. مثلاً پیاژه، روانشناس سرشناس فقید، تا سالها بر این باور بود که در دوران کودکی مورد کودک ربایی قرار گرفته است. و آن اتفاق را با جزئیات فراوانی به یاد می آورد. اما بعدها با پرسش از اطرافیان متوجه شد که چنین اتفاقی نیافتاده است و فقط هر بار که تعریف کرده است، این خاطره نادرست را تثبت و تحکیم کرده و جزئیات جدیدی به آن افزوده است. الیزابت لفتوس که یکی از سرشناس ترین دانشمندان در زمینه روانشناسی شناختی است می گوید هر بار که اتفاقی در گذشته را به یاد آوردید، با ملاک های بیرونی آن را تأیید کنید. پروفسور کریس فرنج می گوید: حافظه مثل دوربین فیلم برداری اتفاقات را ثبت نمی کند. 

دکتر امیرعلی مازندرانی

روانشناس بالینی